Anette Verwoerd,
operationeel directeur
van Stichting het Babyhuis

Door: Bo-Anne van Egmond – Vakmagazine Nataal

De moeder is de sleutel is in het hele traject

Bijna dagelijks krijgt operationeel directeur Anette Verwoerd van Stichting het Babyhuis mailtjes of ze alsjeblieft een Babyhuis elders in het land wil openen. Of ze extra vrouwen kan opvangen. En, of professionals een rondleiding kunnen krijgen. Ze lacht en zegt: “Ik zou mijn hele werkweek wel kunnen opvullen met rondleidingen.” Voor de rust en privacy van de moeders kan ze echter niet overal gehoor aan geven. Maar het concept uitrollen over Nederland, dat gaat zeker gebeuren. “We kiezen alleen voor een organische groei, doordacht en in een gezond tempo.”

Het Babyhuis bestaat ruim vijf jaar. Het idee van oprichtster Barbara Muller begon met een Huis in Dordrecht waar baby’s voor wie de ouders tijdelijk niet konden zorgen opgevangen konden worden. Moeders krijgen begeleiding en behandeling om onnodige uithuisplaatsing van hun kind te voorkomen. Muller zag als manager van de Raad voor de Kinderbescherming juist veel van die uithuisplaatsingen en vroeg zich af hoe hulpverleners zo’n heftige gebeurtenis voor moeder en kind konden voorkomen. Dat werd het Babyhuis. Inmiddels zijn er door de organisatie 140 moeders tussen de veertien en vijftig jaar geholpen. Dat worden er in de toekomst alleen maar meer, dankzij de uitbreiding in Schiedam dit jaar en in 2020 in Leiden. Dan zijn er totaal 25 plekken beschikbaar voor moeders en hun kind.

Kruisbestuiving
De ambitie is uiteindelijk dat er in elke provincie minimaal één Babyhuis staat. “Dat doen we heel organisch en in alle rust”, zegt Anette Verwoerd. “We kijken goed welke gemeente onze organisatie omarmt. We vallen voor een deel onder de Jeugdwet en deels onder de Wet maatschappelijke ondersteuning. Sommige gemeentes denken helaas nog heel erg in hokjes, terwijl wij juist domeinoverstijgend willen denken. Als je moeder en kind in het Babyhuis weet te plaatsen, levert dat zoveel op. Niet alleen financieel – een uithuisplaatsing kost bijvoorbeeld 90.000 euro per kind per jaar -, maar ook qua impact op de levens van moeder en kind, en de maatschappij. De vrouwen in het Babyhuis zijn zwanger geraakt op een moment in hun leven dat zij iemand nodig hebben die samen met hen hun leven weer opbouwt, steen voor steen. Zodat zij daarna zelfstandig de toekomst in kunnen met hun kind.”

Eigen cultuur
In de vijf jaar is het Babyhuis volgens Verwoerd enorm doorontwikkeld en geprofessionaliseerd. “We hebben bijvoorbeeld inmiddels contracten met gemeentes. Ook hebben we onze eigen methodiek ontwikkeld, waarmee we ons onderscheiden. We bieden namelijk therapie op hechting, geven traumabehandeling en er is veel aandacht voor dagstructuur. Moeders krijgen van ons dus veel meer dan alleen een dak boven hun hoofd. Tegelijkertijd hebben we onze eigen cultuur, die echt anders is dan de reguliere zorg. Onze medewerkers en vrijwilligers geven warmte en gezelligheid. Drinken samen een kop thee op de bank, slaan soms even een arm om de moeder heen, proberen samen successen te vieren en nieuwe herinneringen te maken.
We doen alles op een gelijkwaardige manier. Sommige moeders hebben bijvoorbeeld nooit hun verjaardag gevierd. Dat doen we dan wel in het Babyhuis. Die cultuur willen we terug laten komen in alle nieuwe Babyhuizen. Wij stimuleren logisch nadenken, doen wat nodig is en verschuilen ons niet achter regels.”
Momenteel zijn er trouwens geen vacatures bij het Babyhuis; wel zijn vrijwilligers altijd welkom.

Professionals
Het professionele team bestaat uit gedragswetenschappers, sociotherapeuten en er is een team primaire zorg dat bestaat uit voormalig kraamzorgmedewerksters. “Die laten zich regelmatig bijscholen. De een gaat een opleiding babymassage doen, de ander hbo Pedagogiek. De Jeugdwet vereist dat onze medewerkers zich SKJ registreren en  blijven ontwikkelen; wij moeten uiteraard wel aan deze wet- en regelgeving voldoen.” Pas bevallen vrouwen krijgen overigens net als iedere andere vrouw in Nederland een week lang kraamzorg van een externe organisatie. “We werken samen met een vaste kraamzorgorganisatie, die kennen ons Babyhuis inmiddels al goed. Die zijn kind aan huis bij ons.”
Ook met andere partijen werkt het Babyhuis inmiddels samen. Zo schuiven medewerkers aan bij kwetsbarezwangeren-
overleggen in het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam en het Albert Schweitzer Ziekenhuis in de Drechtsteden. “Daardoor vallen er makkelijk lijntjes te leggen”, stelt Verwoerd. “Dat is ook handig als moeders het Babyhuis weer verlaten.” Ook zijn er verwijzers als wijkteams van de gemeente, het Leger des Heils en jeugdbeschermingsorganisaties.

Perspectief
Niet iedere vrouw komt zomaar in aanmerking voor een plaatsing in het Babyhuis. “Er moet altijd een perspectief zijn. Men moet ervan overtuigd zijn dat ze uiteindelijk zelf voor haar kind kan zorgen, en dat het Babyhuis haar daarbij een steuntje in de rug geeft.” Vrouwen die actief verslaafd zijn, zwaar psychiatrische klachten zoals suïcidaliteit of psychoses, of moeite hebben met emotieregulatie waardoor ze agressief kunnen zijn, worden niet toegelaten. “Je verblijft toch samen met een groep moeders en baby’s, die moeten altijd veilig blijven. Maar is een moeder bijvoorbeeld afgekickt van haar verslaving en goed in herstel, dan is ze wel welkom.”

Vrouwen met een postpartumdepressie zijn vaak weer een ander verhaal: “Zij hebben soms als enig alternatief de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis en worden dan van hun pasgeboren baby gescheiden. Dat is slecht voor het hechtingsproces van het kind. We hebben al iemand gehad die zo blij was dat ze hier mocht komen. Ze mocht zelf het tempo bepalen waarin ze voor haar kind ging zorgen en moeder en baby bleven toch samen.”

Gedwongen kader
Wel merkt Verwoerd op dat in de afgelopen jaren de doelgroep is veranderd. Vroeger was er bijvoorbeeld ook veel meer ruimte voor huilbaby’s. “Nu zijn de ziekenhuizen veel beter ingericht op de ondersteuning van moeders met huilbaby’s. Die groep zien we nu minder.” Daarbij waren er voorheen meer vrouwen die vrijwillig naar het Babyhuis kwamen. “Nu zien we toch meer uit het zogeheten gedwongen kader vanuit de Jeugdbescherming. De vrouwen krijgen de begeleiding opgelegd omdat anders direct een uithuisplaatsing dreigt. Dat maakt wel dat de doelgroep zwaarder is geworden. Negentig procent van de vrouwen die bij ons komt, is zelf onthecht opgegroeid. Ze weten heel goed welke moeder ze niet willen zijn, maar weten niet hoe ze de opvoeding wel goed kunnen doen. Wij proberen een knip in de generatie te maken; ervoor te zorgen dat de kinderen van deze vrouwen niet onthecht opgroeien. Daarom is onze methodiek heel belangrijk, waarin hechting en traumatherapie EMDR een onderdeel zijn. Trauma’s van de moeder staan hechting in de weg, terwijl de moeder de sleutel is in het hele traject.”

De (aanstaande) moeders mogen daarom in de beginfase ook even ontstressen. “Sommige vrouwen hebben hun hoofd en buik negen maanden lang echt gescheiden gehouden. Die moeten er eerst aan wennen dat ze moeder zijn geworden, omdat ze daar helemaal niet mee bezig zijn geweest. Als ze nog zwanger zijn, dan is die rust voor de baby in de buik ook heel belangrijk. De eerste zaak is dan structuur geven en het idee dat ze moeder worden laten landen. Om vervolgens de boodschap door te geven dat het ook goed kan komen met ze. Bijna alle vrouwen in ons Babyhuis zijn in eerste instantie wantrouwend tegen hulpverleners. Maar onze aanpak werkt, want bijna alle vrouwen komen nog weleens op visite bij ons.”

Vaders
Vaders zijn overigens welkom in het Babyhuis, maar mogen alleen op bezoek komen. “Het Babyhuis is geen gezinshuis. De meeste vaders zijn niet in beeld of er is een andere reden dat ze niet komen. Bijvoorbeeld door huiselijk geweld of doordat de moeder is verstoten. Vaders die wel een rol spelen, mogen overdag langskomen in het Babyhuis. We omarmen het zeker als de vader een ondersteunende en positieve houding heeft. Vrouwen moeten immers toch weer terug in het systeem, waar de vader deel van uitmaakt.”